Το Συμβάν Λακάν

28/05/15 by Γιώργος Ιωαννίδης

Αποστόλης Αρτινός
Το συμβάν Lacan
εκδ. Επέκεινα
σελ. 56
κυκλ. 2014

«Το λακανικό υποκείμενο είναι ένα λεξιακό υποκείμενο, ένα υποκείμενο που υπο-μένει στον απορημένο τόπο των απευθύνσεων του, σ’ αυτόν δηλαδή τον τόπο του Άλλου» σημειώνει στο τελευταίο του βιβλίο ο Αποστόλης Αρτινός που μετά το αριστοτεχνικό του πόνημα Η Ετεροτοπία της Καλύβας, επιστρέφει στο πεδίο της στοχαστικής αναζήτησης, αυτή την φορά μέσα από την ψυχική χωροταξία που προσφέρει ο Ζακ Λακάν. Ο διάσημος γάλλος ψυχαναλυτής διακήρυξε με το έργο του την επιστροφή στο Φρόυντ, στροφή όχι στην επανάληψη των αρχών που διέπουν την σχολή της Βιέννης, αλλά σε μια περιήγηση σε εκείνη και την έξοδο από τα όρια που είχε θέσει, προς νέα μονοπάτια κατανόησης του ασυνειδήτου – αυτή την φορά ως γλώσσα.
«Η γλώσσα του υποκειμένου είναι μια γλώσσα της έλλειψης» παρατηρεί σε κάποιο άλλο σημείο ο συγγραφέας. «Μια γλώσσα που λέει το ανείπωτο, με λέξεις που δεν μας ανήκουν». Οι λέξεις είναι επίκτητες, ο λόγος πηγαίος. «Το ασυνείδητο έτσι γίνεται μια δυνατότητα της γλώσσας, η δυνατότητα της να σιωπά, να καθηλώνεται στον ορίζοντα του συμβάντος που την υπερβαίνει και την συνέχει ταυτόχρονα. Λεχθέντα που έρχονται από το Έξω του μέσα μας και διαμοιράζουν, δίχως τη δική μας συγκατάθεση, τη μοναξιά του. Το ασυνείδητο διαμοιράζεται, διατίθεται, διακινείται, γίνεται ένα ενδιάμεσο και γι’ αυτό είναι γλώσσα επειδή δεν ανήκει σε κανέναν, επειδή ανήκει μόνον στην κατηγορία της απεύθυνσης, αυτής της μοναδικής και ύστατης απόλαυσης του ανθρώπου».
Ο συγγραφέας λοιπόν, εξετάζει με το βιβλίο του την γλώσσα του ίδιου του Λακάν, ορισμένες από τις καίριες έννοιες που δόμησαν το λακανικό opus, μια γλώσσα συχνά φιλοσοφική, ασφαλώς λογοτεχνική, εννίοτε και επιστημονική. Βέβαια, για τον γάλλο διανοητή, ο επιστημονικός λόγος αποστασιοποιείται συχνά από την σχέση του με το πραγματικό. «Η αδυναμία της επιστημονικής περιγραφής του κόσμου δεν είναι για τον Λακάν» σχολιάζει ο συγγραφέας, «παρά αυτή η αδυνατότητα του ίδιου του Πραγματικού, μια αδυνατότητα όμως που δεν οδηγεί σ’ έναν μεταφυσικό μυστικισμό αλλά στην αναγνώριση των γλωσσικών μας ορίων, στην ελλειπτική φύση της γλώσσας που αδυνατεί να πει όλη την αλήθεια».