Ο Άδειος Θρόνος του Θεού: Το Σημείο Συνάντησης του Φθαρτού με το Έσχατο
Στα τέλη του 4ου αιώνα, ο Ευέμενης εκ Καρδίας, θα οργανώσει την λατρεία του Μέγα Αλέξανδρου (με βάση οδηγίες που θα του δώσει ο Μακεδόνας στρατηλάτης σε όνειρο) στήνοντας ένα άδειο θρόνο διακοσμημένο με τα σύμβολα και τα όπλα του βασιλιά το οποίο όλοι οι αξιωματικοί θα κληθούν να προσκυνήσουν. Το περιστατικό αυτό που διασώζει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης δεν είναι μοναδικό στην ιστορία. Λατρεία κενών θρόνων όπου κατέρχονται οι θεοί για να λάβουν τιμές και προσφορές (θεοξένια) συναντάμε στις Μυκήνες (Charles Picard, 1954), στην Αλικαρνασσό (θρόνος του Δία), στην Νάξο (θρόνος του Ποσειδώνα), στους Ασσύριους (βλ. την φλόγα πάνω στον άδειο θρόνο του θεού Nusku), στους Ετρούσκους, και αργότερα στους Ρωμαίους με γνωστότερο τον λατρευτικό θρόνο του Καλιγούλα στο Καπιτώλιο, όπως και άλλους κενούς θρόνους σε νομίσματα της εποχής όπου σε κάθε περίπτωση προβάλουν την εξουσία του αυτοκράτορα.
Η παράδοση αυτή θα περάσει και στην Χριστιανική τέχνη από τον Κωνσταντίνο, για να εμπλουτιστεί πολύ σύντομα με επιπλέον σύμβολα όπως το ευαγγέλιο (τοποθετημένο στο θρόνο), την κατερχόμενη περιστέρα και τα όργανα του Πάθους σε φόντο (ο σταυρός, η λόγχη κ.α.). Με αυτό το σύμπλεγμα, ο άδειος θρόνος αισθητοποιεί την Αγία Τριάδα (ο θρόνος ο Πατέρας, το βιβλίο ο Λόγος και το περιστέρι το Πνεύμα). Όταν όμως εμφανίζεται σαν την άδεια θέση στο σύνθρονο των Αποστόλων στην αγιογραφία της Πεντηκοστής, δηλώνει τον Χριστό που είναι πάντοτε, αοράτως παρών (Ματθ. 18:20).
Στην αρνητική όψη του συμβόλου, κενή μένει η θέση του Ιούδα που εγκαταλείπει τον Μυστικό Δείπνο για να ολοκληρώσει την αποστολή του. Άδεια είναι και η λεγόμενη επικίνδυνη θέση (siege perilleux) στην στρογγυλή τράπεζα του Αρθούρου στην μεσαιωνική γραμματεία του Δισκοπότηρου. Σ’ αυτήν είναι να κάτσει ο ιππότης Πάρσιφαλ που θα αποκαταστήσει κατά μια έννοια τον προδότη μαθητή της Ιερουσαλήμ, βρίσκοντας το χαμένο Γκράαλ.
Όλα τα παραπάνω δείχνουν πως ο συμβολισμός του κενού θρόνου διαθέτει μια σωτηριολογική διάσταση, όπως η Κιβωτός της Διαθήκης που αποτελεί τον θρόνο του Θεού (‘Α Βασιλείων 4:4), την οπτικά αόρατη παρουσία του Κυρίου δηλαδή σε ένα «άδειο» θρόνο.
Τον ίδιο αυτό μεσσιανικό χαρακτήρα διαθέτει επίσης η εικονογραφία της ετοιμασίας του θρόνου στις εικόνες της Δευτέρας Παρουσίας, σκηνή που είναι βασισμένη στο χωρίο 20:11 της Αποκαλύψεως, με τον λευκό θρόνο όπου κάθετε ο Κριτής που κατέρχεται για να κρίνει τους νεκρούς κατά τα έργα τους, προετοιμάζοντας έτσι τον χώρο που θα υποδεχτεί την αιώνια πόλη της Βασιλείας του Θεού. Το κείμενο δεν ονοματίζει τον Κριτή, στη συνέχεια όμως μαθαίνουμε πως είναι το Α και το Ω, ο πρώτος και ο έσχατος, δηλαδή ο Ιησούς. Γιατί αυτός που φέρει όνομα «που κανένας δεν το ξέρει παρά μονάχα αυτός» (Αποκ. 19:12) να είναι η Αρχή και το Τέλος; Διότι ο Ιησούς είναι η αρχή, δεν έχει αρχή, όπως αντίστοιχα είναι η τελείωση, δεν είναι το πέρας. Με άλλα λόγια είναι το πλήρωμα του ανθρώπου, όχι όμως της ανθρωπότητας αλλά της ανθρώπινης μοναδικότητας που κοινωνούμε στο πρόσωπο του ως ένα σώμα (βλ. Διονύσιος Αρεοπαγίτης Περί της Εκκλησιαστικής Ιεραρχίας 3:3, 12).
Κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός όλοι οι άνθρωποι όμως είναι η εικόνα ενός ανθρώπου (βλ. Άρειος Δίδυμος κατά τον Ευσέβιο, Praeparatio Evangelica xi:23, όπως επίσης την καμπαλιστική έννοια του Αδάμ Κάδμον), ενός αρχέτυπου κοινού σώματος. Αυτό το αδιαφοροποίητο εκφράζεται πολύ όμορφα στην μυθολογία της Γένεσης με τον πρώτο πατέρα όλων των υπολοίπων ανθρώπων, τον Αδάμ. Όλοι είμαστε απόγονοι του Αδάμ και δια του Αδάμ είμαστε παιδιά του Δημιουργού. Όλοι συνεπώς οι άνθρωποι είναι ένας άνθρωπος και ένας άνθρωπος ήταν ο Ιησούς που όπως κάθε άνθρωπος είχε και αυτός θνητό πατέρα. Στο πρόσωπο του Ιησού λοιπόν συναντιούνται όλοι οι άνθρωποι και όπως εκείνος μεταμορφώθηκε στο Θαβώρ έτσι και οι υπόλοιποι θα εκλάβουμε σώμα όμοιο με το δικό του ένδοξο σώμα (Φιλιππησίους 3:21). Ο άδειος θρόνος λοιπόν -στην αποκαλυπτική του σημασία- παύει να είναι σύμβολο εξουσίας αφού αλλάζει σε έμβλημα ανέλιξης σαν άλλοτε ο θρόνος της Ίσιδας που ήταν κλίμακα της εξέλιξης όπως τώρα ο γιος της Εύας κλιμακώνει τον άνθρωπο.
Γι’ αυτό και στον άδειο θρόνο ανέρχονται οι άνθρωποι που συναντούν το θείο σε μια καινή θέση, σε ένα νέο τρόπο ύπαρξης, όπου ο έσχατος Αδάμ συναντά τον αρχέτυπο Ιησού ως Κριτή, ως διαχωριστής δηλαδή εκείνων που μας διαχωρίζουν και αποκλείουν την ενότητα μας. Ως έτσι, η κοσμογονία τελείται εκ νέου, οδηγώντας πια το σύνολο της δημιουργίας σε μια ολική μεταμόρφωση…
Related Posts
Tags
Share This
