Πόσο Αληθινός είναι ο Άλλος Κόσμος;

23/05/14 by Γιώργος Ιωαννίδης

Ίσως σήμερα περισσότερο από ποτέ ο άνθρωπος νιώθει ξένος μέσα στο σύμπαν που κατοικεί (γι’ αυτό και προσπαθεί να το αναπλάσει με το τσιμέντο) όπως και διάφορος από τον ίδιο του τον εαυτό (επιδιώκοντας να τον ανακατασκευάσει με χημικά). Εκλείπει βλέπετε ο συνδετικός κρίκος, ο μύθος, ο συμβολικός λόγος δηλαδή που προσφέρει νόημα (αίτιο και σκοπό) στα ερωτήματα της ύπαρξης. Την θέση του αναλαμβάνει ο πραγματισμός όπου κάτι υφίσταται εφόσον είναι μετρήσιμο, δηλαδή αισθητό.
Τι συμβαίνει λοιπόν με το ερώτημα του θανάτου που θυμίζει με τον πλέον σοκαριστικό τρόπο την περατότητα των πραγμάτων; Υπάρχει ζωή με το πέρας της αισθητής παρουσίας μας σ’ αυτό τον κόσμο; Υπάρχει κάποιος κόσμος που τον ακολουθεί; Υφίσταται κάποιο πεδίο του επέκεινα που να είναι αόρατο για τις αισθήσεις μας;
Πιστεύω πως ναι και το ισχυρίζομαι αυτό χωρίς να χρειαστεί να παραπέμψω σε εξωτικές θεωρίες και δυσεξήγητα φαινόμενα αλλά στην ίδια την καθημερινή ζωή που με απτές και επαναλαμβανόμενες εμπειρίες, αιώνες τώρα μαθαίνουμε -έστω και ασυνείδητα- την πραγματικότητα ενός άλλου κόσμου.
Διαλογιστείτε για λίγο παρατηρώντας το χέρι σας. Πρόκειται για ένα πολύτιμο άκρο του κορμιού μας που όπως όλα τα πράγματα στη φύση αποτελείτε από αλλεπάλληλα στρώματα όπως επιδερμίδα, νεύρα και κόκαλα. Όλα αυτά (και πολλά ακόμη) αποτελούν τα αισθητά σημεία του χεριού μας. Γνωρίζουμε πολύ καλά όμως σήμερα πως η βάση της ύλης δεν περιορίζεται στα παραπάνω! Με τα κατάλληλα εργαλεία μπορούμε πλέον να αντιληφθούμε ένα βαθύτερο σύμπαν εντελώς αόρατο στα μάτια μας. Μόρια, άτομα, κβάντα και μια σειρά από μικροκοσμικές δυνάμεις που συγκροτούν και κινούν τα στοιχεία εκείνα που η σύνθεση τους προσφέρει το αποτέλεσμα που στις αισθήσεις μας αναγνωρίζουμε ως χέρι.
Το απλό αυτό παράδειγμα -με τις αναμφίβολα πολλές ατέλειες του- είναι ίσως από μόνο του αρκετό για να κατανοήσουμε πως όλα στη ζωή δεν εξαρτώνται από την φαινομενολογία της ύλης αλλά από το αόρατο πεδίο ενός άβατου κόσμου. Η ίδια η ζωή επομένως μας αποδεικνύει πως όχι μόνο το αόρατο είναι αληθινό αλλά και πως αποτελεί το θεμέλιο της ύπαρξης!
Η πεποίθηση αυτή όμως, γνωστή ακόμη από τους προσωκρατικούς, δεν είναι το μοναδικό μας επιχείρημα για την βεβαιότητα της ύπαρξης του Άλλου. Μια εξίσου καθημερινή εμπειρία με τεράστιες επιπτώσεις στην ψυχοσωματική μας εξέλιξη είναι τα όνειρα. Το γεγονός πως βιώνουμε αληθοφανείς υπερεαλιστικές καταστάσεις που διεγείρουν απορίες αλλά και επιλύουν προβληματισμούς πέρα και έξω από την καθημερινότητα μας αποτελεί μια σταθερή εκπαίδευση της ψυχολογίας μας στην οικειότητα του «εξωπραγματικού», στην αίσθηση του διαφορετικού, του εναλλακτικού… στην ιδέα του Άλλου.
Το Άλλο, αυτό το (ακαθόριστα) διαφορετικό που δεν μπορεί να κατονομαστεί διότι το αγνοούμε, είναι ο καθολικός τόπος αναφοράς, όχι μια «γεωγραφική» θέση παρά μια έννοια. Δεν εντοπίζεται κάπου, πρόκειται όμως για κάτι που συμπληρώνει το κενό της αγνωσίας μας για το πως έχουν τα πράγματα. Και επειδή ακριβώς πρόκειται για κάτι το αφηρημένο επανερχόμαστε στο πεδίο του άπιαστου.
Το ερώτημα του θανάτου επομένως είναι ζήτημα τοπολογικό όπως συνάμα εννοιολογικό με κοινή απάντηση τον κόσμο του Άλλου, που δεν είναι υπερφυσικός (όπως συχνά νομίζουμε) αλλά υπεραισθητός, τόσο στα βιολογικά μας όργανα αντίληψης όπως και στην γνωστική μας ικανότητα για κατανόηση. Ο τόπος του Άλλου είναι μια (υπερ)πραγματικότητα στην οποία η αναφορά διευκολύνει τον προσδιορισμό μας (είμαστε σε σχέση με αυτό που δεν είμαστε, ζούμε επειδή θα πεθάνουμε κ.ο.κ.). Το ερώτημα που προκύπτει τώρα αφορά αυτό που αναδύεται στο Άλλο… αλλά για το πρόβλημα της ψυχής θα μιλήσουμε μια άλλη φορά.