Το Πρόβλημα της Ενσάρκωσης του Ιησού

06/09/13 by Γιώργος Ιωαννίδης

Το κείμενο που ακολουθεί είναι μέρος των σημειώσεων μου για την σύντομη εισαγωγή μου που έκανα στην εκδήλωση παρουσίασης (βλ. εδώ) του νέου βιβλίου του Μηνά Παπαγεωργίου “Το Πρόβλημα της Ιστορικότητας του Ιησού” (εκδ. Δαιδάλεος, 2013) στη Θεσσαλονίκη.

Συνηθίζω να λέω για τον Ιησού πως πρόκειται για ένα παράδοξο των αιώνων, και αυτό διότι αποτελεί την σύγκλιση του υπερβατικού χρόνου με τον γραμμικό και ανθρώπινο. Είναι δηλαδή το κέντρο συνάντησης δυο πραγματικοτήτων το οποίο για τους χριστιανούς τουλάχιστον, δεν περιγράφει μια κάποια παρηγορητική παραμυθία αλλά ένα ελπιδοφόρο όσο και σαφές ιστορικό γεγονός.
Η ιστορικότητα του Ιησού έχει τεράστια σημασία για το εκκλησίασμα των πιστών αφού τοποθετεί όχι απλά τον Μεσσία μέσα στα χρονικά πλαίσια του παρελθόντος (ως κάτι που έγινε κάποτε) αλλά γιατί αποκαλύπτει το χειροπιαστό της ευαγγελικής υπόσχεσης για την μεταμόρφωση του ανθρώπου μέσα σε σαφή χρόνο και χώρο (ως κάτι που είναι να γίνει ή που γίνεται ήδη).
Κάπως έτσι, ο Ιησούς δεν μνημονεύεται τόσο ως γεγονός παρά βιώνεται ως βεβαιότητα αυτού που είναι να συμβεί. Και ποιο είναι αυτό; Η αλλαγή του ανθρώπου στην περίλαμπρη προ της Πτώσης ζώσα κατάσταση. Γεγονός που συμβαίνει βέβαια μέσα από την σύγκλιση του θείου με το θνητό. Ο Θεός γίνεται άνθρωπος, ενδύεται τον δερμάτινο χιτώνα, χαίρεται και πονά όπως οι θνητοί και με τον τρόπο αυτό ενεργοποιεί πάλι τις γέφυρες επαφής μεταξύ του άκτιστου με το κτιστό, του άρρητου με το ρητό. Η σχέση αυτή όμως υφίσταται και για τις δυο πλευρές. Έτσι, όπως ο Θεός έγινε άνθρωπος, όμοια ο άνθρωπος μπορεί να γίνει θεός ή πιο ορθά, να έρθει σε κοινωνία θεώσεως. Και γι’ αυτό ακριβώς η χριστιανική κοσμοθέαση έχει ανάγκη την ενσάρκωση του Λόγου στο πρόσωπο του Ιησού, διότι στο έργο του ανοίγει ένας δρόμος ανέλιξης της κτίσης στην ίδια την πηγή της ζωής.
Είναι όμως η ενανθρώπιση του Ιησού η μοναδική οδός σωτηρίας ή μήπως οι ενσαρκώσεις των αρχαίων θεών (Όσιρης, Δίας, Κρίσνα κ.α.) προσέφεραν πανομοιότυπες μεταφυσικές υποσχέσεις; Πιστεύω πως κάθε θρησκευτικό μοντέλο περιέχει τις δικές του ιδιαιτερότητες που σε μεγάλο βαθμό είναι απόρροια της εποχής και του τόπου ανάπτυξης. Πίσω όμως από την ποικιλομορφία αυτή θαρρώ πως εύκολα μπορούμε να διακρίνουμε ένα κοινό στοιχείο, την αναζήτηση για το αρχέτυπο της εξατομίκευσης, την φανέρωση δηλαδή του αληθινού είναι ως καθημερινή εμπειρία ζωής. Με την ενανθρώπιση του θεϊκού προσωποποιείτε το άρρητο, γίνεται αισθητό σημείο αναφοράς, ένας φάρος έλξης στην φυσική μας ροπή για εξέλιξη. Γι’ αυτό και τους αρχαίους ήρωες τους άρπαζαν στον Όλυμπο ή τους προφήτες της Βίβλου τους ανέβαζαν στον ουρανό – διότι όπως ο άνθρωπος είναι εικόνα του θείου, δηλαδή είδωλο του αιώνιου, παρόμοια ο άνθρωπος ομοιάζει αυτό, τείνει δηλαδή και δια παντός, προς το αθάνατο.