Confessiones

14/09/09 by arpokratis

Ένας πυρετός σημειώσεων έχει ξεκινήσει εδώ και κάποιο διάστημα αφού έχοντας τώρα συγκεκριμένο deadline για το δεύτερο τόμο της μελέτης μου πάνω στο Νεκρονομικόν, εργάζομαι εντατικά στο θέμα. Οι πρώτες μέρες λοιπόν με βρήκαν πάνω από τα σπάνια (και ακριβοπληρωμένα) βιβλία του Kenneth Grant, και πιο συγκεκριμένα το Cults of the Shadow, όπου στο τελευταίο κεφάλαιο, παρατήρησα μια περίεργη σημείωση: το 1913, ο Austin Ausman Spare μελετούσε την ιδέα πως υπήρχε ένα είδος κοσμικής ενέργειας (Atmospheric I) που ενεργοποιούσε στον άνθρωπο στοιχεία πρωταρχικού αταβισμού, ενώ το ίδιο γινόταν να επηρεαστεί υποσυνείδητα μέσω των συμβόλων.
Εκείνη την εποχή λοιπόν, ο Spare ονειρευόταν επαναλαμβανόμενα μια περίεργη πολιτεία της οποίας την γεωμετρία δυσκολευόταν να απεικονίσει στο χαρτί. Ο ίδιος τότε θεώρησε πως οι εικόνες αυτές είναι σκιαγραφήσεις μιας μελλοντικής μορφής γεωμετρίας που είναι εντελώς άγνωστη με την υπάρχουσα –ή εκείνης της εποχής τουλάχιστον– αρχιτεκτονική.
Μέχρι εδώ δεν υπάρχει κάτι το παράξενο, μονάχα που το καλοκαίρι του 1926, ο Λάβκραφτ –βασισμένος σε σημειώσεις που είχε ξεκινήσει να κρατά το 1919– έγραψε την περίφημη ιστορία Το Κάλεσμα του Κθούλου στην οποία παρουσιάζεται ένας καλλιτέχνης να ονειρεύεται μια παράξενη πολιτεία απόκοσμης γεωμετρίας, την καταποντισμένη R’lyeh, τον τόπο όπου ο Μέγας Κθούλου (ο φύλακας των ονείρων) κοιμάται και ονειρεύεται!
Κάποιος θα θεωρούσε το γεγονός σύμπτωση, και ίσως έτσι να είναι –θεωρώ αδύνατο ο Χάουαρντ να γνώριζε τα όνειρα του Spare ή τουλάχιστον δεν έχει σωθεί μια τέτοια σημείωση– όμως δεν θα ήταν λάθος επίσης αν υποθέσουμε πως και οι δυο αυτοί άντρες συντονίστηκαν στο ίδιο ρεύμα σκέψης. Ρεύμα που αφορούσε πάντα τον αταβισμό, το χάος, και τα αρχέτυπα στοιχεία δύναμης.
Προσέξτε όμως τώρα και μια ακόμη λεπτομέρεια (ή σύμπτωση αν επιμένετε): το 1928, ο Alberto Savinio –ψευδώνυμο του Andrea Francesco Alberto de Chirico (1891-1952), αδερφός του διάσημου ζωγράφου Giorgio de Chirico– φιλοτέχνησε τον πίνακα L’île des Charmes (Η Νήσος των Θαυμάτων), ένα αλλόκοσμο τόπο παράδοξης γεωμετρίας, βασισμένο στο εξίσου δικό του έργο La Cite des Promesses.
Ασφαλώς το γεγονός θα μπορούσε να μας αφήνει αδιάφορους, απλά προσέξτε την όλο νόημα «σύμπτωση», διότι στο Κάλεσμα του Κθούλου ο Χάουαρντ περιγράφει την R’lyeh σαν ένα αχαρτογράφητο νησί του Ειρηνικού με κυκλώπεια κτίσματα μη ευκλείδειας γεωμετρίας, νησί το οποίο είχε αρχικά αποκαλυφθεί στην άλλη άκρη της Γης, σε ποιητές και καλλιτέχνες που είχαν αρχίσει να ονειρεύονται μια παράξενη, νοτερή κυκλώπεια πόλη!
Συμπτωματικά (πόσες φορές ακόμη θα πρέπει να αναφέρω αυτή την λέξη;) το Κάλεσμα του Κθούλου δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Weird Tales το 1928, την ίδια περίοδο δηλαδή που ο ιταλός καλλιτέχνης μας εμπνεύστηκε τον πίνακα του…
Αλλά και αν ακόμη δεν σας γοητεύει αρκετά το όλο ζήτημα, διαβάστε λίγο και αυτή την περαιτέρω εξήγηση: Η κυβιστική αρχιτεκτονική που κυριαρχεί στο σύνολο των σύγχρονων μεγαλουπόλεων –πόσο δε στην χώρα μας– οι απόλυτες επιφάνειες, γωνίες και ακμές των κτιριακών συμπλεγμάτων, φαίνεται να βρίσκεται σε στενή αντιστοιχεία με τα πρωτογενή μας σπηλαιώδη ένστικτα, με αταβιστικές δυνάμεις που το σύγχρονο αστικό χωρικό πεδίο ευνοεί την επαναφορά τους στο φως της συνείδησης. Οι Αστικοί Σαμάνοι γνωρίζουν πως η μοντέρνα χωροθέτηση παλινδρομεί τον ανθρώπινο πολιτισμό σε οργιώδης εκφράσεις – πόσο γνώριμοι δεν σας είναι οι χαρακτηρισμοί της Αθήνας σαν ζούγκλα;
Καθόλου περίεργο λοιπόν που ένας κύκλος ευαίσθητων ανθρώπων όπως οι τρεις άνδρες παραπάνω, περιέγραψαν ο καθένας με το δικό του τρόπο, ένα κοινό ρεύμα σκέψης που έως τότε βρισκόταν ακόμη στα σπάργανα του…