Τα Κέρατα ως Σύμβολα

01/02/15 by Γιώργος Ιωαννίδης

Λίγα είναι εκείνα τα χαρακτηριστικά στα ζώα που κέρδισαν τόσο πολύ την προσοχή του ανθρώπου ώστε να τα προσθέσει στον κατάλογο των συμβόλων του, όσο είναι τα κέρατα. Ευθεία ή γυριστά, πρόσθετα ή διακοσμητικά, τα κέρατα συνοδεύουν ιστορικές φιγούρες, θεούς και έννοιες από τα βάθη της ιστορίας, αλλά και ακόμη νωρίτερα.
Αναμφίβολα αποτελούν ένδειξη δύναμης, μια δυναμική προέκταση της ενέργειας του κεφαλιού γι’ αυτό και κοσμούνε τελετουργικές περικεφαλαίες και βασιλικά στέμματα. Όπως οι ηλιακές αχτίδες του ήλιου εκτείνονται διακορεύοντας το πέπλο του σκοταδιού, έτσι και το φαλλικό κέρατο επεκτείνει την ζωοποιό δύναμη του ατόμου που τα φέρει.
Κάπως έτσι συνέβη με τον Μωυσή που όταν κατέβηκε από το όρος Σινά εξέπεμπε αχτίδες καθώς εμπυρώθηκε και ο ίδιος από την θέα του Θεού. Η λέξη karan (ακτινοβολώ) που υπάρχει στο εβραϊκό κείμενο αποδόθηκε ως cornuta στην λατινική Vulgate με αποτέλεσμα καλλιτέχνες όπως ο Μιχαήλ Άγγελος να σμιλέψουν στην πέτρα τον Προφήτη κερασφόρο. Φυσικά δεν πρόκειται για λάθος αλλά για διαφορετικό τρόπο απόδοσης του ίδιου νοήματος.
Η σχέση του ήλιου με τα κέρατα συναντάτε επίσης στους οβελίσκους που αποτελούνε τα κέρατα της γης που καθρεπτίζουν την ευλογία του φλεγόμενου πατέρα στα ουράνια. Ακόμη και ο μονόκερως -το μυθικό αυτό άλογο που οι μεσαιωνικοί χρονικογράφοι εμπνεύστηκαν από τον ρινόκερο- δηλώνει τον ηλιακό χαρακτήρα του κεράτου καθώς ακουμπά το κεφάλι του σαν αγαθός έφηβος στην αγκαλιά της παρθένου – ο μοναδικός τρόπος για να συλλάβεις το πλάσμα αυτό σύμφωνα με την παράδοση!
Αντίθετα, οι θεότητες των αρχαίων έφεραν πιο συχνά καμπύλα κέρατα για να δηλώσουν όχι την επιθετική δύναμη αλλά την συγκέντρωση στο εσωτερικό σημείο όπου καταλήγει η σπείρα. Τόσο ο Άμμωνας Δίας όπως και ο «γιος» του Αλέξανδρος φιγουράρουν κερασφόροι, σαν τον κριό που είναι το πρώτο ζώδιο όπως και οι ίδιοι είναι οι πρώτοι στις τάξεις τους: στους θεούς ο ένας, στους ανθρώπους ο άλλος.
Υπάρχει όμως και μια θηλυκή διάσταση στα κέρατα. Είναι βλέπετε καμπυλωτά και κούφια όπως το γυναικείο κορμί που επιδέχεται την αγάπη του συντρόφου της, για να προσφέρει ζωή, δηλαδή ευημερία όπως η τροφή που ξεχύνονταν από το κέρας της Αμάλθειας ή τον ήχο του shofar που σημάνει την αρχή μιας γιορτής ή ενός πολέμου.
Το σεξουαλικό στοιχείο είναι τόσο εμφανές στην γεωμετρία των κεράτων που σκανδαλισμένοι οι πρώτοι Χριστιανοί, φόρεσαν στην φαυλότητα, την ασχήμια και τον δόλο τα κέρατα του Πάνα απωθώντας έτσι την ενέργεια της Φύσης στη σκοτεινιά της κολάσεως του Διαβόλου
Παρόλ’ αυτά όμως, η βαθύτερη σημασία δεν χάθηκε ποτέ καθώς αρσενικά και θηλυκά, ηλιακά και σεληνιακά όπως είναι, τα κέρατα παντρεύουν τα αντίθετα όπως ο Διάβολος με τον τρόπο του κατορθώνει κάθε φορά να φέρνει πιο κοντά τον άνθρωπο στην Εκκλησία, το φθαρτό δηλαδή με το αιώνιο.