Τι Είναι και τι Δεν Είναι τα Σύμβολα;

22/09/14 by Γιώργος Ιωαννίδης

Δεν είναι εύκολο να μιλήσει κανείς για τα σύμβολα, την αληθινή τους σημασία, την πηγή τους, αλλά και τον τρόπο που μας επηρεάζουν. Οι προσπάθειες ορισμού και οι ερμηνείες που έχουν γίνει κατά καιρούς από σπουδαίους συγγραφείς, σεβάσμιους μάγους και καταξιωμένους ερευνητές έχουν διαμορφώσει μια εικόνα ομιχλώδη, εξίσου θολή με την ίδια τη φύση τους.
Αν ήθελα με τη σειρά μου να δώσω κάποιον περιεκτικό ορισμό, θα έλεγα πως αποτελούν δηλώσεις του ανέκφραστου και μορφές (εικόνας, ήχου, κίνησης) που επικοινωνούν μια ατελείωτη αλυσίδα νοηματικών και συναισθηματικών συνειρμών απευθείας στην ψυχοσυναισθηματική μας νοημοσύνη. Ή ακόμη καλύτερα, σύμβολο είναι μια αισθητή παράσταση εικόνας, ήχου ή κίνησης που υποκαθιστά ένα βαθύτερο περιεχόμενο και συμπυκνώνει μια αλυσίδα υψηλών νοημάτων που υπερβαίνουν το άτομο.
Κάθε φορά που ερχόμαστε σε επαφή με ένα σύμβολο, βέβαια, δεν βιώνουμε το ίδιο το αντικείμενο που καθρεφτίζει (δηλαδή το σύνολο των ιδεών που εκπροσωπεί), αλλά το είδωλό του!
Για παράδειγμα, το σύμβολο του Ήλιου (η τελεία μέσα στον κύκλο) δεν παριστά τον Ήλιο καθεαυτό, αλλά τα νοήματα που εμπνέει το ουράνιο σώμα του Ήλιου, όπως και οι ιδέες που έχουν προβληθεί από το ανθρώπινο ασυνείδητο πάνω σ’ αυτόν. Στη συγκεκριμένη περίπτωση δε, η κύρια σημασία του εν λόγω συμβόλου αφορά την έννοια της Ολότητας και του Κέντρου.
Προσέξτε, όμως, κάτι σημαντικό: δεν αναγνωρίζουμε ως σύμβολα όλες τις παραστάσεις ιδεών. Υπάρχουν, βλέπετε, απεικονίσεις νοημάτων που έχουν κατασκευαστεί συνειδητά. Έχουν συμφωνηθεί, δηλαδή, από μια ομάδα ανθρώπων να εκφράζουν συγκεκριμένες ιδέες (π.χ. τα οικόσημα των ευγενών, οι σημάνσεις στους αυτοκινητόδρομους κ.α.) Αυτά ονομάζονται σήματα.
Από την άλλη, δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν πως -λίγο ως πολύ- όλα τα σύμβολα σχετίζονται με τη (μαύρη) μαγεία και τα πολιτικά καθεστώτα. Και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να τα αποφεύγουμε!
Είναι γεγονός πως κατά τη διάρκεια της Ιστορίας πολλές ομάδες πολιτικής και αποκρυφιστικής φύσεως έχουν υιοθετήσει μια σειρά από σύμβολα και μέσω της επανάληψης κατάφεραν να ταυτίσουν στην κοινωνική συνείδηση τα πιστεύω τους με το ίδιο το σύμβολο.
Ο συσχετισμός αυτός, όμως, δεν εκφράζει το ουσιαστικό μήνυμα του συμβόλου. Ούτε, φυσικά, η έκθεση και η μελέτη του εκάστοτε παρεξηγημένου συμβόλου μπορούν να κάνει κάποιον θύμα της ομάδας που το καταχράστηκε. Για παράδειγμα, το εξάκτινο αστέρι που αποτελεί έμβλημα των Ιουδαίων συμβολίζει την ένωση των αντιθέτων. Όσοι, όμως, το χρησιμοποιούν δεν είναι Σιωνιστές, παρά «επικαλούνται» τις έννοιες που αυτό συμβολίζει!
Η ίδια η σημασία των συμβόλων υπερβαίνει τα σύνορα και τις εθνικότητες, τα συμφέροντα και τις σκοπιμότητες. Τα σύμβολα πηγάζουν από ένα πεδίο πανανθρώπινο, πέρα από τα όρια της συνείδησης, και μεταφέρουν διαχρονικές αλήθειες. Δυστυχώς υπάρχει μια ανεξέλεγκτη χρήση τους σήμερα, σε σημείο τέτοιο που φθίνει το κλειδί της κατανόησής τους, κάνοντας τον άνθρωπο ψυχικά φτωχότερο… καθώς ο μοναδικός τρόπος για να έρθει σε επαφή με το βαθύτερο (ανώτερο) εαυτό του είναι να μιλήσει τη γλώσσα του, που δεν είναι άλλη από αυτή των συμβόλων.