Μεταφυσική και Ghost Hunting

13/09/14 by Γιώργος Ιωαννίδης

Μεταφυσική και Ghost Hunting
μια (ακόμη) συνέντευξη που έδωσα στην ομάδα του Greek Paranormal Society και τον Παύλο Καλταβερίδη.

Την τελευταία φορά που μιλήσαμε για το ghost hunting και την σχέση σου μ’ αυτό σε είχα ρωτήσει κατά πόσο είναι έτοιμη η Ελληνική κοινωνία να δει το μεταφυσικό όπως του αρμόζει και όχι σαν ταμπού. Tώρα θα σε ρωτήσω κάτι παρεμφερές. Μήπως η Ελληνική κοινωνία είναι των άκρων; Τι θέλω να πω… βλέπουμε στην σελίδα μας για παράδειγμα ότι το κοινό μας πολλές φορές σε κάποιο θέμα που θίγουμε είναι μοιρασμένο στα άκρα. Οι μισοί πιστεύουν σε ότι και να τους δείξεις (έχουμε κάνει κάποια τεστ με εικόνες, που απλά δεν υπάρχει κάτι το παράξενο σ’ αυτές) και οι άλλοι μισοί είναι σκεπτικιστές σε σημείο όμως φανατισμού. Ποιά η γνώμη σου;
Ακούγεται οξύμωρο η ίδια χώρα που γέννησε την Μεταφυσική, σήμερα να την περιγελά! Η μήπως δεν είναι ακριβώς έτσι;
Η Ελλάδα ήταν και παραμένει σε μεγάλο βαθμό μια θρησκευόμενη χώρα με μεγάλο πλούτο από παραδόσεις και απόψεις που έχει καταθέσει αιώνες τώρα όσον αφορά τα μεγάλα υπαρξιακά ζητήματα, τον αφανή κόσμο και τις δυνάμεις που τον διέπουν. Αν κάτι έχει αλλάξει σήμερα είναι η επίδραση της Δυτικής σκέψης που ακόμη και σ’ αυτό τον τομέα έχει εισάγει ένα στείρο αγνωστικισμό. Διότι είναι στις φλέβες των Ελλήνων η απορία και η αμφισβήτηση (αυτά είναι τα θεμελιώδη κίνητρα της φιλοσοφίας) όχι όμως το δόγμα και η τυφλή άρνηση.
Όποτε λοιπόν συναντάς δισταγμούς και βεβιασμένες απαντήσεις απόρριψης και γελοιοποίησης των μεταφυσικών ερωτημάτων, πιστεύω πως οφείλεται περισσότερο στην άγνοια παρά στην γνώση του πως πραγματικά είναι και λειτουργεί ο κόσμος.
Επομένως το αν σήμερα η Μεταφυσική έγινε ταμπού όπως λες δεν οφείλετε στα κατακριτέα προς αυτή αποτελέσματα των ειδικών εργαστηρίων και των απανταχού επιστημόνων που αποκαθηλώνουν με τις θεωρίες τους την υπόσταση του Παραφυσικού, αλλά στην απουσία υγιούς προβληματισμού, στην ανεξέλεγκτη παραπληροφόρηση και φυσικά σε μια αδύναμη κριτική σκέψη.
Αντικαταστήσαμε με λίγα λόγια την απορία με ένα νέο δόγμα, με αποτέλεσμα η Μεταφυσική να μας στοιχειώνει, να μας είναι άγνωστη και να μας τρομοκρατεί παρά μας ενδυναμώνει σαν ανθρώπους. Διότι σκοπός της Μεταφυσικής είναι να απαντήσει στα θεμελιώδη ερωτήματα της ζωής, τα οντολογικά ζητήματα που αφορούν μέγιστα τον κάθε ένα από εμάς.
Η Μεταφυσική εξωθεί το άτομο στην αναζήτηση ακόμη και στην αμφισβήτηση των όσων θεωρεί πάγια και δεδομένα. Και κάπου εκεί περιπλέκονται τα πράγματα διότι η ψυχολογική ασφάλεια που προσφέρει ένα μηχανιστικό μοντέλο για το Σύμπαν είναι σαφώς μεγαλύτερη από οποιοδήποτε μεταφυσικό. Και αυτό διότι στην πρώτη περίπτωση ο κόσμος είναι αυτό που μας υποδεικνύουν οι αισθήσεις μας -απλός και ξεκάθαρος- αντίθετα με το άρρητο που παραμένει άβατο και μυστηριώδες.
Καθώς λοιπόν από την φύση του ο άνθρωπος προβάλει τα εσωτερικά του πάθη (επιθυμίες και φόβους) στο αγνώριμο και το ασαφές, δεν είναι παράξενο που τόσοι πολλοί άνθρωποι σήμερα φοβούνται σε σημείο τέτοιο ώστε να δαιμονοποιούν το δυσεξήγητο όταν στην πραγματικότητα τα «τέρατα» στοιχειώνουν μονάχα τα βάθη της ψυχής τους!
Από την άλλη βέβαια γι’ αυτή την κατάσταση δεν ευθύνεται μονάχα το κοινό που παρακολουθεί τις διαπιστώσεις του εκάστοτε «ερευνητή» του Παράξενου αλλά και οι τελευταίοι καθότι σαν άνθρωποι και αυτοί προβάλουν τις δικές τους αδυναμίες και πόθους στον σκοτεινό καμβά του μυστηρίου διακρίνοντας αναλόγως δαίμονες ή αγγέλους.
Το πρόβλημα βλέπεις Παύλο δεν είναι στο αν υφίστανται τα Παραφυσική Φαινόμενα ή όχι – αυτό είναι γνωστό και κοινή εμπειρία. Το πρόβλημα έγκειται στην ερμηνεία τους! Και εδώ ακριβώς το θέμα περνά πλέον στα πεδία της Ψυχολογίας και της φιλοσοφικής ωριμότητας του καθένα μας.

Μίλησες για κοινή εμπειρία και πραγματικά έχουμε λάβει ένα τεράστιο αριθμό μηνυμάτων από άτομα που έχουν ζήσει κάτι ανεξήγητο. Τελικά είναι τόσο συχνά αυτά τα φαινόμενα; Και πότε ξέρουμε αν είναι απλά κατασκευές του μυαλού;
Έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε «μυστήρια» μια γκάμα φαινομένων λες και κατανοούμε πλήρως όλους τους υπόλοιπους γρίφους της φύσης!
Ο αριθμός στη συχνότητα των Παραδοξολογικών φαινομένων είναι τόσο μεγάλος γιατί αυτός θέλουμε να είναι. Και αυτό που αποζητάμε από την ζωή είναι το διαφορετικό, μια εναλλακτική πραγματικότητα επειδή η υπάρχουσα αντίληψη που έχουμε για το καθημερινό μας φθίνει. Όταν πλέον δεν βρίσκουμε το νόημα στη ρουτίνα της ζωής ψάχνουμε για μια έξοδο στο απρόσμενο που στην περίπτωση μας είναι το Παραφυσικό.
Είναι στη φύση του ανθρώπου να αναζητά το διακριτό, αυτό που ξεχωρίζει καθώς και ο ίδιος αποτελεί μια μοναδικότητα. Στην επανάληψη λοιπόν νιώθει παγιδευμένος, μόνος και αδύναμος. Το Παραφυσικό έρχεται τότε σαν μια υπόσχεση αναζωογόνησης, σαν ένας τρόπος υπέρβασης στην αληθή ύπαρξη που δεν γνωρίζει όρια τόπου και χρόνου.
Δεν σου έχει κάνει εντύπωση πως από τους εξωγήινους μέχρι και τις νεράιδες, από τα φαντάσματα μέχρι και τα παραψυχολογικά φαινόμενα, όλοι αυτοί οι τύποι του Παραδόξου σχετίζονται με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο με έννοιες όπως εξώκοσμος, προφητεία, αθανασία, γνώση;
Αυτό συμβαίνει διότι ακριβώς αποζητούμε την υπέρβαση, την ελευθερία που όπως σωστά έλεγε ο Ντοστογέφσκυ, είναι η ελευθερία από τον εαυτό του ανθρώπου, δηλαδή από όλες εκείνες τις προκαθορισμένες αναγκαιότητες που μας κρατάνε δέσμιους σε τύπους και τρόπους συμπεριφοράς.
Το ερώτημα επομένως δεν είναι απλά αν ο εγκέφαλος μπορεί να μεταποιεί την ύλη και να προκαλεί ψυχοκινητικές εκδηλώσεις. Το θέμα είναι βαθύτατα φιλοσοφικό δηλαδή Μεταφυσικό.

Έχω παρατηρήσει πως αναφέρεις την λέξη «μεταφυσική» πάντα δίπλα στην φιλοσοφία. Τι είναι τελικά η Μεταφυσική και σε τι διαφέρει από το Παραφυσικό που ανέφερες νωρίτερα;
Είμαι της γνώμης πως η παρεξήγηση ξεκινά με την παρερμηνεία του αγγλικού όρου paranormal.
Η λέξη paranormal είναι σύνθετη και προκύπτει από το ελληνικό παρά (παράλληλα ή πέρα) και το normal δηλαδή το φυσικό ή φυσιολογικό. Ως εκ τούτου αφορά φαινόμενα που εκδηλώνονται παράλληλα (ή αντίθετα αν δεχτούμε την λατινική σημασία του para) με τους γνωστούς σε μας νόμους της φυσικής. Φαινόμενα παράδοξα με την κυριολεκτική σημασία της λέξης.
Ο όρος λοιπόν που ευσταθεί καλύτερα για την μετάφραση του paranormal είναι παραφυσικό και όχι μεταφυσικό. Γιατί; Διότι η Μεταφυσική αποτελεί κλάδο της φιλοσοφίας που πραγματεύεται τις αρχές και τις αιτίες των όντων. Δηλώνει την έρευνα που αφορά τον προσδιορισμό των έσχατων λόγων της πραγματικότητας. Έτσι, κι ενώ στο πλαίσιο των φυσικών επιστημών επιχειρείται να καθοριστεί η πραγματικότητα όπως μπορεί να συλληφθεί εμπειρικά, η Μεταφυσική αναφέρεται σε έναν υπερβατικό κόσμο ο οποίος υπερβαίνει τα όρια της εμπειρίας, και ως εκ τούτου, δεν μπορεί να γίνει αντιληπτός με την παρατήρηση και το πείραμα που είναι τα βασικά εργαλεία έρευνας της επιστήμης.
Από την άλλη, είναι γεγονός πως με τον όρο μεταφυσική αναφερόμαστε συχνά σε αφηρημένες θεωρίες που ερμηνεύουν κάτι με τρόπο μη ορθολογικό ή εμπειρίες που βγαίνουν έξω από τα όρια της ανθρώπινης εμπειρίας. Από την στιγμή όμως που η επιστήμη της Παραψυχολογίας εργάζεται συστηματικά κάτι παραπάνω από ένα αιώνα τώρα για την κατανόηση και τον εργαστηριακό εντοπισμό των φυσικών εκείνων μηχανισμών που επιτρέπουν την εκδήλωση των δυσεξήγητων φαινομένων, θα ήταν ίσως καλύτερα να σταματήσουμε με την σειρά μας να συνεχίζουμε να αποδίδουμε τα φαινόμενα αυτά σε μη φυσικά αίτια.
Μήπως αυτό σημαίνει πως τίποτα το υπερφυσικό δεν υφίσταται; Ακριβώς! Διότι δεν υπάρχει κάτι που να βρίσκεται εκτός των φυσικών νόμων. Είναι η ανθρώπινη αντίληψη μας τέτοια που αγνοώντας τους κανόνες που διέπουν το σύμπαν, διαχώρισε τι είναι φυσικό και τι όχι. Η αλήθεια όμως είναι εντελώς διαφορετική. Και αν σήμερα αυτό μοιάζει απλά σαν εικασία, σύντομα θα υπάρξουν οι μαθηματικές εξισώσεις που θα το βεβαιώνουν. Είναι απλά θέμα χρόνου και θέλησης.

Νωρίτερα έκανες λόγο για το πως η Μεταφυσική μπορεί να μας στοιχειώσει. Άραγε, υπάρχουν «στοιχειωμένα» μυαλά, πως μπορούμε να τα καταλάβουμε και σε τι ποσοστό τα συναντάμε στην «κοινωνία» του Παραφυσικού;
Παίζοντας κάπως με τις λέξεις θα έλεγα πως στοιχειωμένο είναι το μυαλό που το έχει καταλάβει η επαναλαμβανόμενη ηχώ μιας κάποιας διαστρεβλωμένης επιθυμίας για αγάπη. Ίσως να ακούγεται κάπως ψυχαναλυτικό αυτό όμως αν θεμέλια ροπή του ανθρώπου είναι η υπέρβαση του εαυτού, το να ξεμυτίσουμε έξω και πέρα από τα στενά όρια του Εγώ μας, τότε οτιδήποτε μας περιορίζει στην τρέχουσα κατάσταση αμαυρώνεται, δαιμονοποιείτε και στη συνέχεια προβάλλεται με έμμεσους τρόπους στο σώμα του κόσμου.
Τον μηχανισμό αυτό γνωρίζουμε πολύ καλά από τα όνειρα. Πολυδιάστατοι ψυχολογικοί σχηματισμοί που εκφορτίζουν φιλτραρισμένα απωθημένο υλικό ή ακόμη έρχονται να συμπληρώσουν (σοκάροντας συχνά) την αντίληψη και τις απόψεις της συνείδησης. Αντίστοιχα, η καθημερινότητα του ανθρώπου είναι μια ονειρική κατασκευή όπου αυτό που αποκαλούμε «πραγματικότητα» είναι το αποτέλεσμα των ασυνείδητων επιλογών μας. Διότι τι άλλο καθορίζει το φαγητό μας, τα ρούχα μας, τον ερωτικό μας σύντροφο, τις πολιτικές μας απόψεις αν όχι δέκα χιλιάδες μικροί παράγοντες που μεμονωμένα τους αγνοούμε πλήρως αλλά καθορίζουν απόλυτα κάθε μας βήμα;
Στοιχειωμένο επομένως είναι το μυαλό που ένα από εκείνα τα εσωτερικά συμπλέγματα (οι «μικροί» παράγοντες που λέγαμε πριν) αυτονομείται και επιστρέφει γεννώντας άγχος και πανικό. Αυτό στην «κοινωνία» του Παραφυσικού όπως λες μεταφράζεται σε άτομα που διακατέχονται από (ακατανόητες για τους ίδιους) εμμονές, από ένα (φαινομενικά αδικαιολόγητο) τρόμο που οδηγεί την έλλογη αμφιβολία για τα πράγματα σε παθολογική παράνοια κ.ο.κ.
Το ποσοστό που ζητάς δεν το γνωρίζω, είναι όμως ανάλογο της χαμηλής παιδείας (επομένως και του επιπέδου αυτογνωσίας) που παρατηρείτε συχνά και σ’ αυτό τον χώρο. Ξεχωρίζουν όμως εύκολα διότι βιώνουν το Παράξενο όχι ως μια ακόμη ευκαιρία για την αναζήτηση του Εαυτού, αλλά σαν ένα τρόπο επιβολής στον εαυτό τους και στους άλλους. Κίνητρο τους βέβαια είναι συνήθως η εύρεση δύναμης (που θα συγκαλύψει την εσωτερική τους αδυναμία) παρά η φυσική απορία…

Κάπου εδώ δεν μπορώ να μην σκεφτώ τα διάφορα τάγματα, τις κλειστές ομάδες μυστικισμού, τους πνευματιστικούς κύκλους επικλήσεων κτλ. Πόσο σχέση έχουν όλα αυτά με τη Φαντασματοθηρία;
Το ghost hunting όπως συμβαίνει σήμερα είναι ένα σύγχρονο φαινόμενο που μετράει μερικές δεκαετίες ζωής. Η κύρια διαφορά της Φαντασματοθηρίας με όλα τα προηγούμενα που ανέφερες είναι το πλαίσιο: το ghost hunting θα τολμούσα να πω πως είναι ένα είδος αστικού νεορομαντισμού και αυτό διότι χρησιμοποιώντας τα μέσα της εποχής (τεχνολογία) αναζητά να βρει την ελευθερία του πνεύματος στη βεβαιότητα πως υπάρχει ζωή μετά. Δεν είναι τυχαίο που οι περισσότερες έρευνες από τους απανταχού ghost hunters συμβαίνουν σε χώρους εγκαταλελειμμένους, περιοχές γεμάτες από μνήμες μιας περασμένης εποχής. Σ’ αυτό το σκηνικό οι φαντασματοθήρες βιώνουν καλύτερα την έμφυτη νοσταλγία για την γνώση με το (προσωπικό τους) παρελθόν. Είναι το άτομο που αποζητά να επανέλθει στην αγκαλιά της μητέρας του. Είναι η Συνείδηση που λαχταρά να επιστρέψει στον ωκεανό του Ασυνειδήτου. Μας ελκύει τόσο δυνατά το παρελθόν γιατί εκεί αναγνωρίζουμε ένα χαμένο τόπο, μια πραγματικότητα που απωλέσθηκε και που μονάχα την ηχώ της διακρίνουμε σαν φευγαλέες σκιές στην καθημερινότητα μας. Τα φαντάσματα των ερειπωμένων σπιτιών είναι η ολοκληρωμένη ψυχή που έσπασε σε μικρότερα κομμάτια συνθέτοντας ένα παζλ που εργαζόμαστε να ξανασχηματίσουμε.
Με τον τρόπο του λοιπόν το ghost hunting διαθέτει ένα βαθύτατα υπαρξιακό υπόβαθρο, απλά δεν το κάνει τόσο ευδιάκριτα όσο οι διάφορες Σχολές Εσωτερισμού που ασχολούνται με την Άλλη Πλευρά.

Πιστεύω πως μετά από τα όσα είπαμε πολλοί αναγνώστες μας θα έχουν αντιληφθεί πως η προσέγγιση σου διαφέρει σε πολλά σημεία πάνω στα ζητήματα αυτά που για τους περισσότερους μάλλον είναι ένα απλό παιχνίδι.
Ναι, κατανοώ την δυσκολία σ’ αυτά που λέω. Είναι όμως χρόνια τώρα που έχω πάψει να ασχολούμαι προσωπικά με το αν ισχύουν όλα αυτά για τα οποία έχουμε ακούσει, διαβάσει ή ζήσει οι ίδιοι.
Έχω δει φάντασμα, έχω επισκεφτεί πολλές φορές «στοιχειωμένους» χώρους, έχω αλληλεπιδράσει με τον Μεσόκοσμο… αλλά αυτό που αληθινά με απασχολεί δεν είναι ο εντυπωσιασμός αυτών των συμβάντων. Αυτή -ας μου επιτρέψεις- είναι μια ρηχή προσέγγιση που περιορίζεται στην επιδερμίδα του όλου ερωτήματος. Το ζητούμενο είναι τι σημαίνουν όλα αυτά τα φαινόμενα και πως η σχέση μου μαζί τους, η σχέση του καθένα από εμάς, μπορεί να μας εξελίξει σαν ανθρώπους!
Αυτή ακριβώς την φλόγα της απορίας επιθυμώ να μεταλαμπαδεύσω στους αναγνώστες μου. Αυτό προσπάθησα να κάνω με το περιοδικό Mystery το οποίο είχα την χαρά και την τιμή να «πιλοτάρω» για 9 συνεχή χρόνια, και τώρα συνεχίζω με δυο σχετικούς τίτλους βιβλίων που θα κυκλοφορήσουν το επόμενο διάστημα.

Κλείνοντας δεν μπορώ παρά να σε ρωτήσω κάτι που απασχολεί πολύ κόσμο αλλά και την δική μας ομάδα: ποιος έχει τελικά το δικαίωμα της φαντασματοθηρίας για εσένα;
Νομίζω πως όλοι έχουν δικαίωμα να γνωρίσουν την αλήθεια για την ζωή και τον θάνατο (που και αυτός είναι κομμάτι της ζωής όχι ο τερματισμός της). Και ο καθένας οφείλει να το κάνει στον βαθμό που μπορεί φυσικά.
Το ερώτημα όμως δεν είναι αυτό. Αυτό που θα πρέπει να απασχολεί τον κάθε επίδοξο ghost hunter είναι ο βαθμός επίγνωσης των αιτίων που τον οδήγησαν σ’ αυτή την αναζήτηση. Διότι κανείς δεν κάνει κάτι αν δεν προϋπάρχει η ανάγκη.
«Τι είναι λοιπόν αυτό που ψάχνω εκεί έξω;» είναι η ερώτηση που πρέπει να κάνει ο καθένας. Μια (ασυνείδητα ακόμη) προκαθορισμένη απάντηση που θα διαμορφώσει (αλλοιώσει) τα δεδομένα μου ή η έκπληξη της Αλήθειας;