Τι Σημαίνουν τα (Παρεξηγημένα) Σύμβολα;

12/02/12 by Γιώργος Ιωαννίδης

Δεν είναι εύκολο να μιλήσει κανείς για τα σύμβολα, για την αληθινή τους σημασία, την πηγή προέλευσής τους αλλά και τον τρόπο που αυτά μας επηρεάζουν. Οι προσπάθειες ορισμού και οι ερμηνείας που έχουν γίνει κατά καιρούς από σπουδαίους συγγραφείς, σεβάσμιους μάγους και καταξιωμένους ερευνητές έχουν διαμορφώσει μια εικόνα ομιχλώδη, εξίσου θολή με την ίδια τη φύση τους. Αν ήθελα όμως να δώσω, έστω και συνοπτικά, κάποιον περιεκτικό ορισμό, θα έλεγα πως αποτελούν δηλώσεις του ανέκφραστου, κυψέλες αφηρημένων πληροφοριών, ιδιότυπες μορφές εικόνας (ήχου, κίνησης κ.α.) που επικοινωνούν μια ατελείωτη αλυσίδα νοηματικών και συναισθηματικών συνειρμών, απευθείας στην ψυχοσυναισθηματική μας νοημοσύνη.
Κάθε φορά που ερχόμαστε σε επαφή με ένα σύμβολο βέβαια, δεν βιώνουμε το ίδιο το αντικείμενο που καθρεφτίζει (δηλαδή το σύνολο των ιδεών που εκπροσωπεί) αλλά το είδωλο του! Για παράδειγμα, το σύμβολο του Ήλιου (η τελεία μέσα στον κύκλο) δεν παριστά τον Ήλιο καθεαυτό, αλλά τα νοήματα που εμπνέει το φυσικό σώμα του Ήλιου όπως και οι ιδέες που έχουν προβληθεί από το ανθρώπινο ασυνείδητο πάνω σ’ αυτόν. Στην συγκεκριμένη περίπτωση δε, η κύρια σημασία του εν λόγω συμβόλου αφορά την έννοια του Κέντρου.
Ένα άλλο σπουδαίο σύμβολο που όμως έχει παρεξηγηθεί λόγο της κατάχρησης του από τους Ναζί, είναι η Σβάστικα. Ένα από τα αρχαιότερα σύμβολα του κόσμου, συγγενικό του τροχού, ήταν κατεξοχήν ηλιακό σύμβολο. Ταυτόχρονα όμως, η αίσθηση της κίνησης που προσδίδει σχετίζεται με την αίσθηση που είχαν οι αρχαίοι πως ο ήλιος κινείτε, και μαζί με αυτόν, η ζωή στη Γη. Οι τέσσερις άκρες της σβάστικας κατά συνέπεια δηλώνουν αυτή ακριβώς τη συνεχή αλλαγή των πραγμάτων, η οποία ακολουθεί την ανώτερη κοσμική κίνηση όπως επίσης και την ευεργετική δύναμη του Κέντρου.
Το μυστικό της Σβάστικας επομένως, βρίσκεται στο σημείο αυτό, στο Κέντρο γύρω από το οποίο κινούνται όλες οι άκρες! Το ακίνητο αυτό σημείο αποτελεί την πηγή κάθε δύναμης, προσφέροντας έτσι στη Σβάστικα τον ευεργετικό της ρόλο ως «εικόνα της δημιουργικής κοσμικής ενέργειας, η οποία εκφράζεται από τον Ήλιο που είναι η φυσική πηγή της κάθε γονιμότητας» όπως χαρακτηριστικά θα γράψει ο Jean-Christophe Mathelin (βλ. Ηλιακά Σύμβολα του S. Wyler).
Ένα άλλο ιδιαίτερα παρεξηγημένο σύμβολο είναι η Πεντάλφα που τα πρώτα της δείγματα χρονολογούνται στο 4.000 π.Χ. Σήμερα χρησιμοποιείτε από όλες τις εσωτερικές σχολές, ομάδες και τάγματα γεγονός που έχει προκαλέσει πολλές παρεξηγήσεις. Στην πραγματικότητα όμως, παριστάνει τον πλήρη και αρτιμελή άνθρωπο, την ορθή φυσική του μορφή και για αυτό τον λόγο οι Πυθαγόρειοι συνόδευαν τις επιστολές τους πάντα με τη σφραγίδα ενός πεντάκτινου ενώ ολόγυρα υπήρχε γραμμένη η λέξη ΥΓΕΙΑ.
Σύμφωνα με τον Eliphas Levi, η πεντάκτινος εκφράζει την κυριαρχία του πνεύματος επί των τεσσάρων στοιχείων, και γι’ αυτό μια πεντάλφα μέσα στον κύκλο συμβολίζει την ένωση των επιμέρους στοιχείων του ανθρώπου, γεγονός που την μετατρέπει σε προστατευτικό έμβλημα.
Όσον αφορά δε την ανάποδη εκδοχή (με την κορυφή στραμμένη κάτω) παραπέμπει συνήθως στην αντιστροφή της φύσης του ανθρώπου και ως έτσι σχετίζεται με την αποστροφή του Θείου Λόγου. Διαφορετικές ερμηνείες όμως θέλουν η συγκεκριμένη απόδοση να συμβολίζει την κάθοδο του πνεύματος στο υλικό πεδίο.

Κλείνοντας, θα ήθελα να σημειώσω πως οποιαδήποτε γραμμική παράσταση δεν είναι αναγκαστικά σύμβολο αλλά σήμα. Στην συγκεκριμένη περίπτωση μιλάμε για απεικονίσεις νοημάτων που έχουν κατασκευαστεί συνειδητά. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι τα οικόσημα.
Από την άλλη, δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν πως λίγο ως πολύ όλα τα σύμβολα σχετίζονται με την (μαύρη) μαγεία και τα πολιτικά καθεστώτα. Και ως εκ τούτου θα πρέπει να τα αποφεύγουμε!
Είναι γεγονός πως κατά την διάρκεια της Ιστορίας, πολλές ομάδες πολιτικής και αποκρυφιστικής φύσεως έχουν υιοθετήσει μια σειρά από σύμβολα και μέσω της επανάληψης κατάφεραν να ταυτίσουν στο κοινωνικό υποσυνείδητο τα πιστεύω τους με το ίδιο το σύμβολο. Ο συσχετισμός αυτός όμως δεν εκφράζει το ουσιαστικό μήνυμα του συμβόλου! Ούτε φυσικά η έκθεση και η μελέτη του εν εκάστοτε παρεξηγημένου συμβόλου μπορεί να κάνει κάποιον θύμα της αρνητικής επιρροής της ομάδας που το καταχράστηκε!
Για παράδειγμα, το εξάκτινο αστέρι που αποτελεί έμβλημα των Ιουδαίων συμβολίζει την ένωση των αντιθέτων, όπως περίπου το τάϊ τσι του για τους Ταοιστές. Όσοι όμως το χρησιμοποιούν δεν είναι σιωνιστές ούτε κινέζοι κουμουνιστές παρά «επικαλούνται» τις έννοιες που αυτό συμβολίζει.
Η ίδια η σημασία των συμβόλων υπερβαίνει τα σύνορα και τις εθνικότητες, τα συμφέροντα και τις σκοπιμότητες. Τα σύμβολα πηγάζουν από ένα πεδίο πανανθρώπινο, πέρα από τα όρια της συνείδησης, και μεταφέρουν διαχρονικές αλήθειες. Δυστυχώς υπάρχει μια ανεξέλεγκτη χρήση τους σήμερα σε σημείο τέτοιο που φθίνει το κλειδί της κατανόησης τους, κάνοντας τον άνθρωπο ψυχικά φτωχότερο… καθώς ο μοναδικός τρόπος για να έρθει σε επαφή με τον βαθύτερο (ανώτερο) εαυτό του, είναι μέσα από την γλώσσα των συμβόλων.

Όσοι ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα για την αληθινή σημασία των συμβόλων, μπορούν να αναζητήσουν το βιβλίο Η Δύναμη των Συμβόλων που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρχέτυπο.